O Proxecto EQUUS

O Instituto de Estudos Miñoráns ten unha longa tradición de estudo, conservación, defensa e divulgación da arte rupestre e dos garranos dos montes do Val de Miñor. Con EQUUS quixemos unir e estruturar nun só proxecto estes camiños paralelos pero complementarios.

Un dos nosos suxeitos de estudo son os garranos ou burras do monte que viven ceibes nos montes de Galicia e no norte de Portugal, tamén por todo o setentrión ibérico con distintas circunstancias xeográficas, administrativas, medioambientais, etc.

Logotipo do Proxecto EQUUS // Instituto de Estudos Miñoráns

Estamos a colaborar coas asociacións de propietarios no campo da legalidade administrativa, tentando explicarlle ás autoridades autonómicas a realidade das burras do monte no Val de Miñor e no Baixo Miño, para desbotar a etiqueta que as equipara a gado mostrenco, xa que nin son gado nin son mostrencos, senón animais salvaxes con propietario. Por outra banda, seguimos traballando na preparación dunha manda de burras do monte para o estudo evolutivo no seu medio natural coa mínima intervención humana.

Garranos na Serra da Groba // Eloy Martínez

O outro pé do proxecto é o estudo da arte rupestre con representación de équidos no sur da provincia de Pontevedra e o norte de Portugal, proxecto co que levamos traballando máis de dez anos e que organizamos nos seguintes pasos:

• Identificación dos petróglifos con representación de équidos.
• Elaboración dun modelo de ficha descritiva do representado, soporte e medio micro e macroxeográfico.
• Rexistro gráfico dos petróglifos mediante o emprego de fotografía, fotogrametría, calco e debuxo dos mesmos.
• Elaboración dun museo virtual cos petróglifos que nos ocupan e divulgación dos mesmos na internet.
• Definición do entorno arqueolóxico.
• Os datos anteriores valerán para facer unha análise dos estilos, discurso iconográfico, frecuencia de aparición de motivos, entorno artístico, etc., deste conxunto de petróglifos.

Petróglifo de Outeiro dos Morouzos (Pedornes, Oia) // Juan Chamorro

Detrás desta análise polo miúdo do fenómeno das representacións de équidos na arte rupestre galaica ou atlántica, latexan varias liñas de conclusións que plantexamos como puntos dunha grande hipótese de traballo que temos que corroborar:

• Hai équidos nas outras áreas de arte rupestre en Galicia pero en función -case sempre- da caza do cervo, animal éste preponderante e masivamente representado.
• Existe un cambio de modelo de representación que ten como fronteira a Ría de Vigo, ó sur da cal os cervos son moitísimo máis escasos e polo tanto tamén os gravados con escenas de caza de cervos: este animal pasa a un segundo plano pola omnipresenza dos équidos.
• O cabalo ou garrano pasa a ser o centro da representación; cázase dende él, é cazado en vivo e tamén matado. Se está montado está domesticado, valería para comer, criar, montar, tirar do carro ou tirar do arado. Se cadra tiña valores inmateriais, quizáis apotropaicos, de prestixio, totémicos, etc.
• Asociados ós équidos, aparecen compartindo ou desenvolvendo o discurso iconográfico unha serie de elementos icónicos con certa frecuencia presencial.
• Macroespacialmente, as representacións de équidos comparten territorio cos motivos reticulados e cos muíños naviculares de soprote fixo.
• Por suposto que xurdirá o tema cronolóxico en paralelo ó outro tema importante que é o da monta; é serodia da Idade do Ferro como se ten proposto ou do cedo ó longo do Calcolítico ou da Idade do bronce? Garranos non faltan, nin nos petróglifos nin no monte, vivos e rinchando.

As vertentes etnográfica, reivindicativa/burocrática e arqueolóxica teñen continuidade natural no campo da divulgación a través de publicacións, conferencias, visitas guiadas e vinculación ó mundo do ensino dentro da liña máis xebre, esburga do ser do Instituto de Estudos Miñoráns.